1. Uchwała w sprawie PPZ
Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym [tekst jedn. Dz.U. 2019 poz. 506 z późn. zm.) do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej (domniemanie kompetencji), a formą jej działania jako organu stanowiącego, jest podejmowanie uchwał. W związku z powyższym kompetencje rady gminy w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej Ustawa o ŚOZ) [tekst jedn. Dz.U. 2018 poz. 1510 z późn. zm.] obejmują podejmowanie uchwał w sprawie samorządowych PPZ.
Przepisy o samorządzie powiatowym [tekst jedn. Dz.U. 2019 poz. 511 z późn. zm.] nie wprowadziły domniemania kompetencji na rzecz któregokolwiek z organów powiatu. W poszczególnych artykułach stanowią jedynie o wyłącznej właściwości do działania rady powiatu oraz zarządu powiatu . W związku z powyższym konieczne jest każdorazowe dokonanie wykładni pozwalającej określić organ właściwy do realizacji danej sprawy na poziomie powiatu. Niestety w przypadku regulacji prawnych dot. PPZ nie doprecyzowano ww. kwestii, co uznać można za istotną lukę prawną.
Omówione powyżej przepisy ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o samorządzie powiatowym mają również zastosowanie do miast na prawach powiatu, odpowiednio w przypadku wykonywania przez nie zadań gminy lub powiatu . W związku z powyższym w zakresie realizacji zadań gminy należy stosować klauzulę kompetencyjną na rzecz rady miasta (gminy), natomiast zasada domniemania właściwości tego organu stanowiącego przy realizacji działań powiatu nie obowiązuje.
W przypadku samorządu wojewódzkiego przyjęto domniemanie kompetencji na rzecz organu wykonawczego, co wynika z przepisów o samorządzie województwa [tekst jedn. Dz.U. 2019 poz. 512 z późn. zm.], w myśl których zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu województwa, niezastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Po uchwaleniu PPZ pożądanym działaniem jest wyznaczenie konkretnej komórki organizacyjnej urzędu oraz pracowników do realizacji zaplanowanych zadań, wskazując je w ich zakresach czynności. Działania takiego wymaga standard trzeci określony w załączniku do komunikatu Nr 23 Ministra Finansów z 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych, zgodnie z którym struktura organizacyjna jednostki powinna być dostosowana do aktualnych celów i zadań, a zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności jednostek poszczególnych komórek określony w formie pisemnej w sposób przejrzysty i spójny.

2. Wybór realizatora PPZ
Wyboru realizatora PPZ dokonuje się zawsze w drodze konkursu ofert.
Ogłoszenie o przeprowadzeniu konkursu ofert JST ogłasza w swojej siedzibie i na swojej stronie internetowej co najmniej na 15 dni przed upływem wyznaczonego terminu składania ofert. W ogłoszeniu tym określa się w szczególności: przedmiot konkursu ofert, wymagania stawiane oferentom oraz termin i miejsce składania ofert. W zakresie nieuregulowanym w Ustawie o ŚOZ do trybu przeprowadzenia konkursu ofert i zawarcia umów o realizację programu polityki zdrowotnej stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące przetargu. Do wyboru realizatorów PPZ nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych oraz przepisów o prowadzeniu działalności pożytku publicznego na podstawie zlecenia realizacji zadań publicznych, o których mowa w rozdziale 2 działu II ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wspomniana ustawa nie może stanowić samoistnej podstawy materialnoprawnej do finansowania świadczeń zdrowotnych w ramach realizowanych przez organizacje pozarządowe zadań w zakresie ochrony i promocji zdrowia. Nie można rozpatrywać jej w oderwaniu od przepisów odrębnych ustaw, w których należy poszukiwać konkretyzacji możliwości wsparcia finansowego z budżetu JST na rzecz podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych.
Formą realizacji zadań publicznych z zakresu ochrony i promocji zdrowia związanych z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej powinien być zatem PPZ, regulowany prawnie przepisami Ustawy o ŚOZ. Z kolei działania w obszarze ochrony i promocji zdrowia mogą być realizowane poza PPZ w trybie ustawy z dnia 11 września 2015 roku o zdrowiu publicznym (dalej Ustawa o ZP) [tekst jedn. Dz.U. 2018 poz. 1492 z późn. zm.] tylko w przypadkach, kiedy nie obejmują udzielania świadczeń.
Ogłoszenie o konkursie ofert wraz ze wzorem formularza oferty umieszcza się na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej JST oraz w jej siedzibie.
JST na podstawie złożonych w konkursie ofert dokonuje wyboru realizatora zgodnie z kryteriami określonymi w konkursie. Po dokonaniu wyboru realizatora zostaje z nim zawarta umowa na realizację PPZ, zawierająca informacje o sposobie i terminach przekazywania środków. Realizatorzy zadań są obowiązani do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej otrzymanych środków oraz dokonywanych z tych środków wydatków. JST jako dysponent środków nadzoruje prawidłowość ich wydatkowania pod względem racjonalności, celowości, gospodarności i legalności ich wydatkowania . Do środków przekazywanych na podstawie umowy w zakresie nieuregulowanym w ustawie o zdrowiu publicznym, stosuje się przepisy o finansach publicznych dotyczące dotacji.
JST przysługuje prawo do przeprowadzania kontroli w siedzibie realizatora. Prowadzenie kontroli jest konieczne, gdyż tylko dzięki stałemu monitoringowi realizacji PPZ można podejmować działania zaradcze i wspomagające procesy decyzyjne w zakresie dostosowania do zgłaszanych potrzeb liczby świadczeń oraz populacji objętej danym programem. W ramach kontroli należy monitorować zarówno liczbę mieszkańców objętych PPZ, jak i jego efekty. Analiza wyników prowadzonych kontroli wraz z analizą sprawozdań okresowych i końcowych przekazywanych przez realizatora stanowi podstawę dla wykonania raportu ewaluacyjnego PPZ.
Zgodnie z Ustawą o ŚOZ po zakończeniu realizacji programu polityki zdrowotnej minister oraz JST sporządzają raport końcowy z realizacji PPZ według wzoru określonego w rozporządzeniu ministra zdrowia [Rozporządzenie z dnia 28 grudnia 2016, 2017, poz. 9]. Raport sporządza się w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia realizacji programu polityki zdrowotnej i niezwłocznie przekazuje do AOTMiT oraz udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej. Raport końcowy określa:
• nazwę programu polityki zdrowotnej,
• przewidziany w programie polityki zdrowotnej okres jego realizacji oraz okres jego faktycznej realizacji,
• opis sposobu osiągnięcia celów programu polityki zdrowotnej,
• charakterystykę interwencji zrealizowanych w ramach programu polityki zdrowotnej,
• wyniki monitorowania i ewaluacji programu polityki zdrowotnej,
• koszty realizacji programu polityki zdrowotnej,
• informacje o problemach, które wystąpiły w trakcie realizacji programu polityki zdrowotnej, oraz o podjętych w związku z nimi działaniach modyfikujących.

Zachęcamy do zapoznania się z ofertą:
• opracowania PROGRAMU POLITYKI ZDROWOTNEJ
• szkolenia stacjonarnego „Programy polityki zdrowotnej – opracowanie projektu, źródła finansowania i realizacja w praktyce”
• szkolenia online „Programy polityki zdrowotnej – opracowanie projektu, źródła finansowania i realizacja w praktyce”
• udostępnienia wzorów dokumentacji związanej z realizacją zadań z zakresu ochrony zdrowia (pakiet programy polityki zdrowotnej)

Autor: dr n. o zdrowiu Karolina Sobczyk